بخشی از مطلب
خانه كبير واقع در محله دوشنبه اي شهر گرگان است كه از محلات قديمي به حساب مي آيدو در بافت قديم گرگان قرار دارد. از جمله بناهاي عهد قاجاريه به شمار مي آيد. تاريخ ساخت بنا مربوط به سال 1240 هـ‌‌‌ . ق است و متراژ ان حدود 1770 متر مي باشد. از دو بخش شمالي و جنوبي تشكيل شده و به فرم L ساخته شده است و شامل 2 طبقه است. در طبقه همكف بنا اتاقها، فضاها و دالان ها وجود دارد كه از طريق راهرو دسترسي آسان را به اتاق ها امكان پذير‌مي‌كند. از طبقه دوم بنا هم در تابستان ها استفاده مي شد( تابستان نشين بوده)
وجود ارسي و درب هاي قديمي در طبقه همكف كه ارسي ها به صورت مشبك با شيشه هاي رنگي و نرده هاي چوبي به فرم ضربدري ساخته شده از ويژگيهاي مهم اين بنا به شمار مي رود. تعداد بازشوها ازديگر ويژگيهاي اين بناست كه خاص معماري مناطق گرم و مرطوب است تا بتوان در اوج گرما و شرجي بودن هوا از كوران استفاده نمود. اين بنا شامل 17 اتاق مي باشد.
 
2 بار در دست مرمت قرار گرفته با نظارت اصولي سازمان ميراث فرهنگي ولي بسيار جزئي بوده كه بخشهايي از قسمتهاي مرمت شده اكنون دوباره آسيب ديده اند و نياز به مرمت دوباره دارند.
 
اين بنا درسال 1377 طي شماره 2274 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
 
 
 
تزئينات چوبي بنا :
 
1-ارسي : ارسيها به صورت مشبك با شيشه هاي رنگي و نرده هاي چوبي به فرم ضربدري ساخته شده كه از ويژگيهاي مهم اين بنا به شمار مي رود .
 
2-درب ها : كه تزئينات به كار رفته در آن بسيار ساده ميباشد .
 
 
 
ويژگي ارسي ها :
 
ارسي چيدمان چوب وشيشه يادگاري از روزگاران قديم والهام گرفته از طرحهاي اسليمي كه در ساخت دربها وپنجره هاي بنا به كار مي رفت واژه ارسي در فرهنگ عميد به معني در اتاقي است كه بر روي حياط باز مي شود برخي گمان مي كنند ارسي به پنجره اي اطلاق مي شود كه به تدريج از معماري روسي درايران رواج يافت درصورتي كه پيش از آنكه ارسي در معماري روسي جايي باز كنددر بناها و نقاشيهاي ايران مشاهده شده است
 
ارسيها از تقارن كامل در شكل ، رنگ وفرم كه از طرحهاي اسليمي نشات گرفته و با تكه هاي چوب به شكل ستاره هاي چندپرپياده شده ويژگي مشترك پنجره هاي مشبك گره چيني در سرتاسر ايران به شمارمي آيد كه درارسي ها شيشه هاي الوان به رنگهاي زرد، سبز،قرمز ،آبي به آن اضافه شده است. در شمال ايران ساخت ارسي مانند ديگر نقاط كشورمرسوم بوده است با اين تفاوت كه به دليل رطوبت هواي شمال از چوب درخت آزار ازدار كه مقاوم است و دوام بيشتري دارد استفاده مي شود ولي در مناطق خشك جنوبي ومركزي كشور از چوب چنار براي كارگره چيني استفاده مي كردند نصب ارسيها بسته به زمستان نشين يا تابستان نشين بودن اتاق ها فرق داشته است. در اتاق هاي تابستان نشين ارسيها كه بالاي درب اتاق ها نصب مي شد نقش باد خور ايفا مي كردند اين پنجره هاي مشبك در هواي گرم باد ملايم ومطبوع را باكوران هوا به داخل اتاق هدايت مي كرد وبه همين سبب ارسي ها در اتاق هاي تابستاني شيشه نداشتند در حالي كه در اتاق هاي زمستان نشين شيشه دار بودند  شيشه به كار رفته در اين گونه ارسي ها دست ساز و به سبب كمبود شيشه در آن زمان بسيار گران بودند اين شيشه ها علاوه بر انعكاس رنگارنگ وتلطيف نور به داخل اطاقها سبب مي شدند خزندگان همچون مارمولك، مار واحساس وحشت كنند وارد اتاق نشوند كه اين از ويژگيهاي جالب درمورد ارسي ها مي توان بر شمرد. 
 
 
 
پله ها و سكوها:
 
پله ها به كار رفته در اين بنا از جنس  آجر مي باشد كه لبه آن را چوب قرار داده اند.
 
سكوها در اينجا حدود 1 متر از سطح زمين بالاتر قرار دارد و دليل آن هم عدم نفوذ رطوبت به كف ساختمان مي باشد.
 
در قديم براي جلوگيري از نفوذ رطوبت سكوها را حدود 1 الي 5/1 بالاتر مي ساختند. در بعضي بناها از گربه رو استفاده مي كردند و امروزه هم در زير ساختمانها بيلوت قرار دارد كه اين كار هم براي جلوگيري از نفوذ رطوبت است.
 
 
 
سردابه:
 
سردابه بنا دراين قسمت وجود داشت. بعدها به خاطر سكويي كه ايجاد كردند سردابه را پوشاندند.
و...