دانلود,بررسی پاورپوینت تاريخچه سدسازي در ايران و جهان,pptx
 
بخشی از مطلب 
 
طبقه بندي انواع سدها
بطور كلي انواع و اقسام سدهايي كه در سطح جهان براي پوشش هركدام از اهداف سدسازي،‌ ساخته شده اند به شرح زير طبقه بندي مي شوند. لازم به ذكر است كه اين طبقه بندي بر اساس مصالح تشكيل دهنده اجزاء سد و شكل سد صورت گرفته است:
الف) سدهايي كه توسط مواد متصل به هم ساخته مي شوند.
ب)‌ سدهايي كه توسط مواد غير متصل به هم ساخته مي شوند.
ج) سدهاي ساخته شده با مصالح خاص.
مورد الف بيشتر شامل سدهاي بتني و سدهاي ساخته شده با مصالح بنايي (در گذشته) است داراي تقسيم بندي زير مي باشد:
1-سدهاي وزني
2-سدهاي قوسي
    1-2. تك قوس
        1-1-2. قوس با شعاع ثابت
        2-1-2. قوس با شعاع متغير
    2-2. دو قوس
3-سدهاي پايه دار يا پشت بنددار
    1-3. تك قوسي
    2-3. چند قوسي
    3-3. ساده
4-سدهاي انحرافي
    1-4. انحرافي كاملاً متحرك
    2-4. انحرافي نيمه متحرك
    3-4. انحرافي ثابت
مورد ب در خصوص سدهاي ساخته شده با مواد غير متصل شامل انواع سدهاي خاكي و سنگي و سنگريزه اي مي باشد كه به ترتيب زير طبقه بندي مي شوند:
1-سدهاي خاكي
1-1.    سدهاي خاكي همگن.
2-1.    سدهاي خاكي مغزه دار
3-1.    سدهاي خاكي ديافراگمي
2-سدهاي سنگي
1-2.    سدهاي سنگي
2-2.    سدهاي سنگريزه اي
مورد ج، سدهاي ساخته شده با مصالح خاص شامل سدهاي لاستيكي و زيرزميني است كه در فصل مربوطه توضيح بيشتر ارائه شده است.
 
 
4-1. انتخاب نوع سد مناسب براي ساختگاه
در اجراء پروژه هاي سدسازي، ابتدا درخواست مطالعه لازم جهت اجراي سد در يك منطقه خاص توسط مردم يا نمايندگان آنها يا كارشناسان سازمان ها، به واحدهاي ذيربط ارائه مي شود. (اين در صورتي است كه در آن منطقه شناسائي پتانسيل هاي سدسازي و محل هاي مناسب براي تمام منطقه صورت نگرفته باشد). در اين صورت منطقه مورد نظر ابتدا روي نقشه هاي مربوطه مورد مطالعه اوليه قرار مي گيرد. در اين مطالعه وجود آب كافي و محل مناسب براي مخزن و محور سد مد نظر قرار مي گيرد. همچنين وضعيت كلي منطقه از لحاظ پوشش دادن به ديگر اهداف سدسازي از قبيل كشاورزي و حتي سطح زير كشت مورد محاسبه قرار مي گيرد. سپس در صورت وجود محل يا محل هاي مناسب، كارشناساني مركب از كارشناسان مسائل ژئوتكنيك، هيدرولوژي، زمين شناسي و نقشه برداري به محل مورد نظر اعزام مي شوند تا از نزديك منطقه را مورد بازديد صحرائي قرار دهند. در پي اين بررسي، علاوه بر مسائل هيدرولوژي، ژئوتكنيك، زمين شناسي و توپوگرافي منطقه، وجود رسوبات، مسائل محيط زيست، مسائل اجتماعي و اقتصادي و غيره مطرح مي شود. در اين انتخاب، محل سد و نوع سد و ابعاد آن و هزينه تقريبي آن جهت بررسي هاي بيشتر تعيين مي گردد.
در انتخاب نوع سد، شرايط توپوگرافي و زمين شناسي محل، عوامل اوليه در ارزيابي مناسب بودن نسبي انواع سدها است. اين مشخصات ساختگاه سد، كه ارتباط متقابل با هم دارند، بر نحوه بارگذاري روي پي و الگوي نشت از حاشيه هاي مخزن تأثير مي گذارند. اگر تغيير شكل پذيري يا شكل پي سد از نقطه اي به نقطه اي ديگر بسيار متغير باشد، ممكن است منجر به تمركز تنش در قسمتهاي خاصي از سد شود. مخصوصاً سدهاي خاكي ممكن است در اثر تغيير شكل، در نقاط بحراني آسيب پذير باشند. همچنين ممكن است در تكيه گاههاي پرنشيب و در سطوح مشترك سازه اي، كه امكان متراكم نمودن مصالح به اندازه كافي وجود ندارد، نشستهاي نامساوي ايجاد شود. در اين محلها، تغيير شكل خاكريز ممكن است باعث بازشدن مجاري خطرناك براي نشست آب گردد. به همين دليل، شكستهاي زيادي در طول مجاري تخليه صورت گرفته است. هرچند خاكريزهائي كه به نحو صحيح ساخته شده است، قادر به تحمل حركات زيادي مي باشند ولي مقاومت آنها در مقابل سرريز شدن آب نسبتاً كم است، لذا ارتفاع آزاد و ظرفيت سيستم سرريز آنها بايد مقداري دست بالا و محافظه كارانه درنظر گرفته شود. برعكس اين نوع سدها، اغلب سدهاي بتني مي توانند در شرايط استغراق (عبور آب از روي تاج آنها) حداقل تا چندين ساعت مقاومت كنند. رمز ايمني آنها ممكن است مقاومت پي در مقابل ضربة آب سرريز كننده باشد.
سدهاي قوسي مي توانند بارهاي سنگيني را تحمل كنند، اما مقاومت و يكپارچگي آنها ذاتاً به مقاومت تكيه گاهها بستگي دارد. شكست اين نوع سدها ممكن است در اثر فرسايش سنگ يا برش ناشي از فشار آب اتفاق افتد. تضعيف تكيه گاه قوس شايد در اثر فرسايش پي نيز حادث شود. سدهاي وزني به دليل عمر زيادشان مورد توجه قرار گرفته اند. حجم زياد اين نوع سدها مقاومت آنها را در مقابل هوازدگي و نارسائي هاي ساختگاه افزايش مي دهد. با وجود اين، برخي از همين سدها نيز كه اجزاي پي آنها نسبت به لغزش آسيب پذير و حساس بوده است، شكسته اند. اين نقطه ضعف در معدودي از سدهاي پشتبنددار نيز ديده شده است. هر يك از انواع سدها داراي ويژگيهاي مشخصي مي باشند،‌ اما نبايد آنها را غيرقابل تغيير دانست. مطمئناً هر نوع سد براي يك ساختگاه معين، داراي برخي معايب و محاسن مي باشد. با وجود اين، ارزيابي بر اساس موارد استثنائي مي تواند گمراه كننده باشد. مثلاً سدهاي سنگريز عموماً به تحمل مقادير زياد نشت طي مدتهاي طولاني، معروفند. و اين در موارد زيادي صحيح مي باشد، اما برخي از آنها مقادير زيادي مصالح ريزدانه دارند كه آنها را، مخصوصاً اگر غير متراكم و يا از لايه هاي ضخيم تشكيل يافته باشند، مستعد فرسايش مي كند.
ويژگي سدهاي خاكي و پاره سنگي اين است كه اين سدها را مي توان با حجم فوق العاده زياد و در منطقه اي وسيع بر شالوده هاي غيرسنگي نيز بنا نمود. در صورتيكه اگر عرض منطقه آبگير (يا عرض دره) خيلي وسيع باشد و يا شالوده اي آبرفتي و بطور كلي غيرسنگي وجود داشته باشد، ساختن سدهاي بتني يا اقتصادي نيست و يا اصلاً مقدور نمي باشد و معمولاً در مواردي كه سد خاكي انتخاب مي شود تنها نوع ممكن براي آن منطقه است. مزيت ديگر سد خاكي اينست كه مصالح ساخت آن به فاصله كمي در دسترس است و به هر حال ارزان تر از مصالحي مانند بتن و فولاد تمام خواهد شد.
بنابراين در شرايط خاص مي توان با اطمينان بيشتر تصميم گرفت. مثلاً هنگامي كه عرض رودخانه كم و ديوراهاي محكم سنگي و بستر سنگي محكم وجود دارد مناسب ترين نوع سد، سد بتني است كه سرريز آن از تاج باشد و برعكس، اگر رودخانه بر يك دشت يا دره وسيع و بر يك بستر غيرسنگي مي گذرد، ساختن سدهاي بتني مقدور نيست و تنها روش ممكن سد خاكي است. در موارد بينابين كه امكان ساخت انواع سد ميسر است، انتخاب يكي بر ديگري به سادگي ميسر نيست.
در اين موارد تجربه كارشناسان و مهندسين مجرب نقش تعيين كننده را دارد. كه همراه با اين عنصر اصلي، پارامترهاي اقتصادي، وضعيت زمين محل، كارائي نوع سد براي هدف مورد نظر، امكان تهيه و حمل مصالح مورد نظر، مدت زمان ساخت و گاهي مدت زمان انحراف آب، امكان دسترسي به نيروي انساني، مسأله هزينه سرريز، حفاظت آن و مسايل مربوط به دريچه ها هركدام به نحوي در تصميم گيري دخالت دارد. در سد انتخاب شده، كليه موارد، مورد بررسي قرار گرفته است.